Milliyetçilik sözü Türkiye'de müsbet bir kıymet taşıdığı için diğer cereyanlar da milliyetçilik iddiasını büsbütün bırakmış değillerdir.İnkilâpçılar da milliyetçi olduğunu söylüyorlar, ama onların modernleşme teşebbüsleri Fransızlaşmaktan başlamak üzere uzun bir mesafe alarak Marksizme kadar geldi.

Osmanlıcılık bizim tarihimizde Tanzimat'tan sonra ortaya çıkmış yarı fikrî, yarı siyasî bir cereyanın adıdır.Osmanlılık ile Osmanlıcılığı birbirine karıştırmamak gerekir.Osmanlılık Türk medeniyetinin ve Türk devletinin mensubu olmak, Osmanlıcılık ise bu medeniyete Avrupa'nın empoze ettiği bazı unsurları sokmak manasına geliyordu.Bu yüzden Osmanlıcıları inkilâpçıların öncüleri saymak daha doğru olur.

Genç nesiller eskilerin içine düştüğü bu yabancılaşma batağından, yani kendi halkına ve kültürüne yabancı kalma hastalığından kurtulmak için çırpınıyorlar.Onların eskilerden daha muhafazakâr ve daha halkçı görünmelerinin sebebi budur.

Hakikatte, milliyetçiliğin asıl hedefi geniş kitlenin iradesine dayanan bağımsız bir siyasi idare(self-government) ve bu siyasi birlik içinde milli bir kültür meydana getirmek olmuştur.

Bir cemiyetin kültürü, bir arada yaşayan insanların hayatın muhtelif problemlerine karşı denedikleri çözüm yollarından meydana gelmiştir.Bu çözüm tarzlarının bir kısmı zamanla sabit hâle gelerek cemiyetin bütününe mal olur ve onun kültürünü teşkil eder.

Bizde münevver kültürünün halk kültüründen ayrı bir istikamette gelişmisinin başka sebeplerinden biri, batı medeniyetinin iki zumre arasında birbirine eşit olmayan bir tesir yaratmasıdır.Bu tıpkı bir düşman hücumunun ön saftakiler arasında daha büyük şaşkınlık ve perişanlık yaratmasına karşılık cephe gerisindekilere en az tesir etmesi gibidir.

Batı medeniyetinin pozitivist tavrı, onu yanlış anlayan münevverlerin geleneksel kültüre cephe almasına ve halktan kopmasına, mecburî kültür değişimleri de değiştirme teşebbüslerinin ters neticeler vermesine yol açmıştır.

Son yıllarda yerli kültür eserlerinin bazılarına devlet eliyle gösterilen alâka, sırf yabancıların bunlara kıymet vermesi sayesinde olmuştur.Fakat yabancıların bunlardan daha önce ilgisini çeken şeylere birinci planda yer verilir.Hıristiyan dünyasından hacı getirilmek için topraklarımız delik-deşik edildiği halde,Türk halkının türbeleri ziyaret etmesi yasaktır, çünkü bizim münevverlerin pozitivizmi(!) Avrupalılar'dan ileri olduğumuz tek noktayı teşkil etmektedir.

Türkçülerle inkilâpçıların temelde ayrıldıkları nokta Türk milletinin batı medeniyetine intibakı için seçilecek yoldu.Türkçüler medeniyet değişmesi esnasında millî hüviyetin kaybedilmemesi için çalıştılar, inkilâpçılar veya Avrupacılar ise onların millî kültür dedikleri şeye zaten esastan cephe almışlardı.

Milliyetçilerin dikkat edecekleri ikinci önemli nokta da, tarihi yanlış yorumlamamaktır.İnkılâpçılar Osmanlı-Türk kültürünü millî karakterden uzaklaşmakla Arap ve Fars kültürüne tabi olmakla suçluyorlar.Osmanlı medeniyeti karşısında ondan daha üstün bir Arap ve Acem medeniyetinde veya kültüründen bahsetmek pek gülünç olur.O devirde biz mensup olduğumuz medeniyet dairesinin merkezi ve yıldızı idik