Gelecek şokunu yaşayanların kimi,önceden var olan değer yargılarını daha sağlamlaştırma ve katılaştırma yoluna gider. Sürekli değişikliklerin yarattığı belirsizlik durumlarına karşı olan bu insanlar,yeniliklere gözlerini kapatarak,eski değerlere daha da katı bir biçimde sarılırlar.

Erikson'a göre, "Eğer her şey çocukluk dönemiyle açıklanırsa, o zaman her şey bir başkasının kusuru olarak değerlendirilir ve insanın kendi sorumluluğunu üstlenme gücüne duyulan güven de küçümsenmiş olur."

İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana geçen süre içinde çağdaş toplumlar kendine özgü bir olguyu da birlikte getirmiştir.İnsan eskisinden çok daha fazla sayıda insanla,çok daha kısa süreli,daha yüzeysel ilişkiler kurma eğilimindedir.Bu,soğuk bir günde karşılaşan bir grup kirpinin öyküsüne benzer.Kirpiler ısınabilmek için birbirlerine sokulurlar,ama dikenleri birbirine batar.Birbirlerinden ayrıldıklarındaysa soğuktan rahatsız olurlar.İleri geri hareket ederek sonunda dikenlerini ısıtabilecekleri en uygun uzaklığı bulurlar.

Toplumlar geliştikçe insan da giderek doğadan kopmuş ve bunun yarattığı yalnızlığı giderebilecek yeni bir beraberlik bulamamıştır. İnsanın kısa süre için de olsa doğayla yeniden baş başa olması, onu eski bir dostla birlikteymişçesine mutlu eder. Bu, hem birlikte hem özgür olmanın verdiği, benzeri olmayan bir mutluluktur.

Törelerden kaynaklanan yasalarla devletin kendi düzenini korumak için getirdiği yasalar bütünleşti. Bu nedenledir ki bir toplumun yasaları onun geçmişini yansıtır.

İnsanın tek gerçeği o anda yaşadıkları ve bir an sonra yaşamak üzere olduklarıdır. Keşke şimdinin yaşanmakta olması, geçmiş ve onun şartlanmalarından tümüyle özgür olabilseydi !!

Şimdi bağımsız bir andır ve aslında insanın tek rehberidir, ama çoğumuz buna izin vermiyoruz.

Özerk olmayı öğrenememiş olmanın başlıca belirtileri, karar verememe ya da verilen kararla ilgili şüpheye düşme ya da kendini ortaya koymaktan utanmaktır.

Psikoterapi beraberliğinde de temel amaçlardan biri, "ben-şey"ilişkisinden mümkün olduğu kadar arınabilmektir.

Başlangıçta yitirilmiş "ben-sen" ilişkisinin karşısında koca bir engel bulunur: insanlar dünyası