Hap acıdır, fakat yutmak lazım.

"Hiç aşık olmamış her kadın gibi o da neyi istediğini bilmeden, bir şeylerin olmasını istiyordu.Her şeyi istediğini sanmasına karşın, aslında istediği bir şey yoktu."

"İki ihtiyar birbirine dayanarak mezarın başında diz çökerek ağlıyorlardı. Burada oğulları yatmaktaydı. Arada sırada birbirlerine bir iki laf söylerler, taşın tozunu alır, çamlardan birinin dalını düzeltirler. Sonra tekrar dua etmeye başlarlar. Adeta oğullarına, daha yakın olduklarını hissetikleri bu yerden bir türlü ayrılamazlar...
Onlar boşuna mı ağlayıp dua ederler? Kutsal saydığımız o sevgi, her şeyin üstesinden gelemez mi? Bu mezarda gömülü olan yürek ne kadar günahkar, ne kadar isyankar olursa olsun üzerinde açan çiçekler, bizlere saf ve masum gözlerle bakarlar... Bize anlatmak istedikleri yalnızca sonsuz umursamaz bir sakinlik değildir. Onlar bize sonsuz bir başarı, ölümsüz bir yaşamı anlatırlar!"

Şöyle düşünüyorum: Bak, şu saman yığınının yanında uzanmış yatıyorum. işgal ettiğim yer öylesine küçücük, evrende bulunmadığım ve umurunda bile olmadığım alanın yanında öylesine ufacık, yok sayılacak kadar küçük ki. Ve yaşayacağım zaman dilimi benim bulunmadığım ve bulunmayacağım sonsuz zamanın yanında öylesine az ki. Oysa bu atomun, bu matematiksel noktanın içinde kan dolaşıyor, bir beyin çalışıyor, birtakım istekleri var, ne kepazelik! ne saçmalık!

"Ağaçtan sarı bir yaprak kopmuş yere düşüyor. Yaprağın düşüşü bir kelebeğin uçuşunu andırıyor. Tuhaf değil mi, ölü bir şeyin canlı, neşeli bir varlığa benzemesi.."

Bana kızmayacaksınız, öyle mi? Öyleyse şunu bilmenizi istiyorum ki sizi aptalca, çılgınca seviyorum. İste sonunda bunu söylettiniz.

Zaman, bilindiği gibi bazen kuş gibi uçar, bazen de solucan gibi sürünerek geçer. Ama insan en çok zamanın ağır mı, yoksa çabuk mu geçtiğini fark etmediği vakit kendisini iyi hisseder.

Arkadiy, amcasına yaklaştı ve onun hoş kokulu bıyıklarının dokunuşunu yanaklarında hissetti. Pavel Petroviç sofraya oturdu. Üzerinde İngiliz zevkine uygun şık bir sabah kostümü vardı; başına küçük bir fes giymişti. Bu fes ve özensiz bir biçimde bağlanmış fular, köy yaşantısının serbestliğini gösteriyordu ama beyaz değil de sabah tuvaletinin gerektirdiği şekilde rengârenk olan gömleğinin sert yakası her zamanki acımasızlığıyla tıraşlı çenesine dayanıyordu.

"Yeni arkadaşın nerede?" diye sordu Arkadiy'e.

"Evde yok; genellikle erken kalkar ve bir yerlere gider. Ona özen göstermek gerekmez; merasimi sevmez."

"Evet, belli," dedi Pavel Petroviç ve acele etmeden ekmeğine yağ sürmeye başladı. "Bizde uzun süre mi kalacak?"

"Ne kadar isterse. Babasına giderken uğradı buraya."

"Babası nerede oturuyor?"

"Bizim vilayette, buradan seksen verst kadar uzakta. Pek büyük olmayan bir malikânesi var orada. Eskiden alay doktoruymuş."

"Tamam, tamam... Ben de kendime sorup duruyordum, Bazarov soyadını nereden duydum diye... babamın tümeninde bir hekim Bazarov vardı, hatırlıyor musun Nikolay?"

"Vardı galiba."

"Doğru, doğru. Öyleyse bu hekim onun babasıymış. Hmm!" Pavel Petroviç bıyıklarını oynattı. "Ee, bu Bay Bazarov'un kendisi necidir?" diye sordu biraz durduktan sonra.

"Bazarov neci mi?" diyerek güldü Arkadiy. "İsterseniz, onun neci olduğunu size söyleyeyim amcacığım."

"Lütfen sevgili yeğenim."

"O bir nihilisttir."

"Nasıl?" diye sordu Nikolay Petroviç, Pavel Petroviç ise ucunda bir parça yağ olan bıçağı havaya kaldırdı ve öylece kaldı.

"O, bir nihilisttir," diye tekrarladı Arkadiy.

"Bir nihilist," dedi Nikolay Petroviç. "Anladığım kadarıyla Latince nihil, yani hiçbir şey sözcüğünden geliyor; öyleyse bu sözcük... hiçbir şeyi kabul etmeyen adam anlamına mı geliyor?"

"Hiçbir şeye saygı göstermeyen de," diye atıldı Pavel Petroviç ve tekrar yağa uzandı.

"Her şeye eleştirel bakış açısından bakan," diye belirtti Arkadiy.

"Aynı şey değil mi?" diye sordu Pavel Petroviç.

"Hayır, aynı şey değil. Nihilist, hiçbir otorite önünde eğilmeyen, hiçbir inanç ilkesini kabul etmeyen, bu ilkeye hiçbir saygı göstermeyen biridir."

"Bu iyi bir şey mi yani?" diye sözünü kesti Pavel Petroviç.

"Adamına göre değişir, amcacığım. Bazısına göre iyidir, bazısına göre de çok kötüdür."

Övündüğünüz onurunuz size ihanet etti.

Hıristiyanlığın sana yardımı dokunmuyorsa, sen de filozof ol, kalender bir filozof!