Hatırlayalım ki, Batı'nın ilk romanlarından biri Topal Şeytandır. Roman kahramanı evlerin çatısını açmış dünyaya sesleniyor: Buyurun siz de bakın! diyor. Ve oturma salonlarından hızla yatak odalarına geçen tecessüs, ifşa ve teşhir mızrağıyla mahremiyeti kalbinden vuruyor. Sonuç: Aile mahremiyetinden sonra ailenin de çöküşü.. Batı toplumlarında bunun etkisi var. Mesela bize göre boşanma oranı çok yüksek. intihar vakaları ve uyuşturucu bağımlılığı da öyle... Tabii romanın tahrip kalıbı olmaktan çıkarılıp Müslümanlaştırılması mümkündü. Bu da yeni yeni yapılıyor. Heykele gelince... Osmanlı'da klâsik manada heykel yoktur. Çünkü Osmanlı, bedii zevklerde bile ebediyet arayan vahiy medeniyetine mensuptur. Dünyayı ahiretin tarlası sayan bir kültürün çocuğudur o... Vahiy medeniyetinin çocuğu fani zevkleri tatmin uğruna Yaratıcıya nispet gibi bir abesiyetle meşgul olmaz. Osmanlı heykel dikmek yerine ebedi âbideler dikmeyi seçti. Muhitini baştan başa çeşmelerle, kubbelerle, sebillerle, köprülerle, hanlarla, kervansaraylarla, aşhaneler, bimarhanelerle süsleyip, bunların bekası için vakıflar vücuda getirdi. Onun nazarında ebedileşmenin ölçüsü faydasız bir heykel yontmak değil, bir mâbede imza atmak ya da insanlığın hayrına hizmet edecek bir medreseye kubbe çakmaktı.