Düşünce, bâtıldan hakka gitmek, cüzîde mutlak olan küllü görmektir. Buna dâir kitaplar meydana getiren hakimler, düşünceyi tarif ederken şöyle demişlerdir: Gönülde bir tasavvur meydana geldi mi önce ona hatırlayış adı verilir. Düşünceye daldın da bu dereceyi aştın mı düşüncen örfte ibret adını alır. Akıllıca düşünce, bir işi etraflıca düşünüp başarmaya yarayan tasavvurdur. Bilinen şeyler hatırlanır da zihinde bir tertibe tutulursa, anlaşılmayan, anlaşılması istenen şey bilinir, anlaşılır. Kıyas'ta mukaddem, babaya benzer, tâli anaya. Netice de çocuk gibidir kardeş! Fakat bir hükme varmak için yapılan bu tertib, Mantık bilmeye bağlıdır. Ama bir de şu var ki Tanrı yardımı olmadıkça yapılan tertib ve varılan hüküm, ancak taklide uymadır; taklidin ta kendisidir. Bu, uzak ve uzun bir yoldur.