1976 FİKRİMİN İNCE GÜLÜ Adalet Ağaoğlu Fikrimin İnce Gülü, daha ilk adımda bozuk düzeni vurgular; bozuk düzenin posasını çıkardığı Bayram'ın portresiyle başlar. Adalet Ağaoğlu sözümona kapitalistleşme sürecindeki Türkiye'yi, tüketim toplumunda yitmiş bir 'köylü-işçi'yle birbirine koşut kurguda dile getirir. Bayram sadece bir köylü-işçi değildir. Yaşadığı düzende, yaşadığı farklı ortamlarda 'biçimlendirilmiş' bir insandır, salt kendi çıkarını seçmiş, kendi bireyci kurtuluşunu ülkü edinmiştir. Düzene uydukça uymakta, giderek insanın insanla ilişkisinde sevgisizliğin batağına düşmektedir. Romancı, çevremizde birçok Bayram' ın yaşadığına işaret eder. Almanya'dan -son üç yılda iyice çökmüş- Türkiye'ye dönmektedir Bayram, altındaki son model Mercedes otomobilden duyduğu sonsuz övünçle... Bir yolculuk romanı gibi görünen Fikrimin İnce Gülü, derinlerinde, insanı yalnız başka insanlardan değil, kendinden bile koparmanın, 'şeyleştirme'nin ardına düşer. Şeyleşme ve şeyleştirme Bayram' da iç içedir. Çünkü Bayram, hem Opel fabrikasında çalışırken, daha lüks bir otomobilin sahibi olmak istemekte, hem de nihayet kavuştuğu Mercedes'ine Balkız adını verecek kadar geçmişine bağlı kalmaktadır... Fikrimin İnce Gülü'nün yayınlandığı günlerde Bayram'ı çok tartıştığımızı hatırlıyorum. Yazar, yeni toplumun var ettiği 'zihniyet'i açımlayarak belki de hepimizi ürkütmüştü. Kullanılırken çürüyen, sınıf atlayarak, kendi sınıfının değerlerine sahip çıkmayarak yükseldiğini sanırken alçalan ve alçaltılan Bayram' da belki hepimizden izler, izdüşümler vardı. Bayram, hem onca yakınlıklarını gördüğü V eligillerin devriimiş otomobilleri yanından 'ya başıma kalırlarsa!' diye hiç oyalanmadan, başarısını, Mercedes sahibi oluşunu gösterebileceği Türkiye'ye dönüşünü geciktirecek bu kazaya bulaşmadan geçer; hem de onları, dostlarını ikide birde anımsamadan edemez. Böylesine trajik sayısız göndermeden sonra, yok edişler, yok edilişler ortamını gözler önüne sermiş romancı son sözü söyleyecektir: Hiçbir yolun ucunda, kimse Bayram'ı beklemiyor. . . . Orda, bu Mercedes'in içine daha çok yaraşacağını sandığı, bir zaman öncesinin tutkulu bakışlı, kıvılcımlı, esmer delikanlısını görmeyi umuyor. Nerde? Aşağı doğru damar damar sarkan yanakları, sağ gözünün altındaki bir yanık izi, derine kaçmış gözleri, sarı-kara yüzünde cansız, mat, sigara isi bir kırçıllıkla uzayıvermiş sakallarıyla; ağzını açtıkça sol üstten ikisinin eksikliği hemen görünen dişleriyle karşılaştıkça içini biber yutmuş gibi bir acılık çabucak dalayıp geçiyor.